Wilde planten-walhalla

Een tocht langs de wilde planten van Texel Tekst: Tekstbureau C&M Media ‘Nergens in Nederland groeien zoveel wilde orchideeën als op ons eiland’ Wie zijn ogen op Texel goed de kost geeft, kan genieten van een enorm rijke vegetatie. Dat komt omdat er zoveel verschillende landschappen op het eiland te vinden zijn. En ieder landschap heeft zo zijn eigen begroeiing. Plantenkenner, fotografe en illustratrice Sytske Dijksen neemt TexelNU mee langs de prachtige wilde planten die Texel rijk is. Van schitterende orchideeën die zelfs gewoon langs de weg in de berm staan tot bijzondere zoutwaterplanten in de kwelders. Klo Mo e sw era sp o en ‘Texel is een walhalla voor mensen die van wilde planten houden’, al aldus Sytske Dijksen. ‘Het begint al op de strandvlakten. Daar groeit bijvoorbeeld biestarwegras en zeepostelein. In de zeereep tref je blauwe zeedistel, helm en zeeraket. Eenmaal in de jonge duinvalleien zie je veel zeldzame planten zo als parnassia, gentianen en orchideeën. De oudere duinen zijn voor een groot deel met heide begroeid, of bebost. In de Mokbaai, De Slufter en op De Schorren groeien planten die bestand zijn tegen zout water zoals zeekraal en lamsoor.’ a kr Zoutwaterplanten ‘Bestand zijn tegen zout water’ moet je niet verwarren met ‘van zout water houden’, legt Sytske uit. ‘Planten die echt van zout water houden, dat zijn er maar een paar. De rest, en dat zijn er ook niet veel, is in staat om zich van het zout te ontdoen zodat ze niet uitdrogen. Want zout water maakt dat een plant geen zoet water vast kan houden. Omdat er zo weinig planten zijn die in een gebied met zout water kunnen groeien, zie je vaak enorme velden van hetzelfde. Bijvoorbeeld van lamsoor die in de nazomer schitterende paarse bloemen heeft en zeekraal dat in de herfst prachtig rood kleurt. ‘Planten die zout water verdragen herken je meestal aan hun uiterlijk’, legt Sytske uit. ‘Ze hebben geen grote bladeren, anders zou er teveel water verdampen. Ze hebben daarnaast een stevige buitenkant om het water goed vast te kunnen houden zoals vetplanten en zijn soms behaard.’ Orchideeën Wie langs de duinen van Texel loopt kan zien hoe de vegetatie langzaam maar zeker begint te veranderen van zoutwaterplanten naar planten die alleen zoet water verdragen. ‘In de jonge duin alleien v kun je bijvoorbeeld de parnassia zien’, vertelt Sytske. Het is een beschermde plant. De groenknolorchis en moeraswespenorchis zijn voorbeelden van schitterende orchideeën die op Texel voorkomen. De laatste dankt zijn naam aan het feit dat de bloemen bestoven worden door wespen. De vleeskleurige orchis bloeit in mei en juni in jonge duinvalleien. Uitgestrekte heidevelden Als het landschap wat ruiger wordt, past de vegetatie zich aan in de vorm van struikjes als duindoorn, kruipwilg en duinroosjes. En dan zijn er de uitgestrekte heidevelden waar soorten als struikhei, kraaihei en dophei groeien. Sytske: ‘De hei hoeft vanwege het ruige klimaat niet gemaaid te worden. Begrazing alleen door bijvoorbeeld schapen is voldoende. In natte geplagde heide op Texel kun je ook het bijzondere zonnedauwplantje tegenkomen. Het is een vleesetende plant die met behulp van kleverige haren insecten vangt als stikstofbron. Hier groeit ook de klokjesgentiaan.’ Cultuurland In het Texelse cultuurland bloeien ook interessante wilde planten. Sytske: ‘In de Bol, weidereservaat van Natuurmonumenten bijvoor- Zeeaster beeld groeien harlekijnorchis en brede orchis. De harlekijn orchis heeft paarse bloemen en bloeit het eerst van alle orchi eeën, d namelijk in begin mei. De brede orchis, die meestal samen groeit met de harlekijn orchis, bloeit iets later, in juni. Deze orchidee is massaler aanwezig en heeft een forsere en vollere bloeiaar. De weilanden zien er soms helemaal paars van en dat is een prachtgezicht.’ Aantrekkelijk voor toeristen Volgens Sytske zijn veel wilde orchideesoorten van de gewone weilanden verdwenen omdat ze niet tegen kunstmest kunnen. De Texelse naam voor de gevlekte orchis is: ‘koeienblom’. ‘Op plekken waar niet langer bemest wordt, zie je de orchideeën weer terugkomen’, vertelt ze. ‘Eigenlijk is de orchidee een product om ons eiland aantrekkelijk te maken voor toeristen. Elders in Nederland komen zelden wilde orchideeën voor. Hier kun je ze zelfs in de berm zien groeien. Daarom is het goed dat je tegenwoordig subsidie kunt krijgen als je agrarisch beheer toepast. Gelukkig zijn er steeds meer boeren die het ook leuk vinden om bepaalde wilde planten weer terug op hun land te hebben en zich daar voor inzetten.’ Bolgewassen in het bos Naast de vele orchideeën op het eiland zijn ook bolgewassen als wilde hyacinten, bosanemoontjes en sneeuwklokjes in het bos typerend voor Texel. Sytske: ‘Grappig is dat het van oorsprong geen wilde planten zijn. Rond 1950 werden de planten door boeren hierheen gehaald uit de Franse bossen. Ze lieten ze in het bos groeien om zo bolletjes te kweken. Het was een bron van inkomsten. Nu gebeurt dat niet meer, maar de plantjes groeien er nog wel.’ Ro nd ez on str ned ati auw es: Syt ske Dijk sen -O Illu verb kje rc h sge eeke is Ko r stm os nt i aa n e Ze 11 Pagina 10

Pagina 12

Heeft u een flyer, nxtbook of e-magazines? Gebruik Online Touch: publicatie digitaal publiceren.

Voorjaar 2009 Lees publicatie 13Home