In de herfst is Texel op zijn mooist! In de herfst bloeien niet zo veel planten op Texel. Maar dat betekent niet dat er weinig kleur in de duinen te vinden is, integendeel. Volgens plantenkenner, fotografe en illustratrice Sytske Dijksen is september zelfs de maand met de meeste kleur. Dat komt vooral door de bessen. Sytske: ‘Duindoorns, vogelkers, vlier, rozenbottels en aller lei andere besdragende struiken kleuren de valleien in Duindoorn/Hippophae rhamnoides Duindoorn heeft mannelijke en vrouwelijke planten. De bloempjes die in het voorjaar bloeien zijn onopvallend. De blaadjes zijn langwerpig, stevig en grijsgroen van kleur. Duindoorns hebben stevige stekels en groeien vooral in kalkrijk duingebied, meestal wat verder van de zeereep. Vooral in het zuiden van Texel, bij de Geul en de Horsmeertjes zijn duindoornstruwelen te vinden. In september verschijnen aan de vrouwelijke struiken fel oranje bessen. Ze zijn rijk aan vitamine c en smaken erg zuur. Door enkele bedrijven wordt er sap van gemaakt Tekst: Tekstbureau C&M Media Vlier september in allerlei tinten rood en oranje. De bladeren beginnen al wat herfstkleuren te vertonen en in de Slufter en de Mokbaai, de zoute kwelders, zorgen zoutplanten voor een rode gloed over de vlakte.’ Een tocht langs de mooiste herfst planten op Texel. steld liet hij de bessen achter in de duinen. Zo is de plant op de wadden terechtgekomen. Braam/Rubus fruticosus Bramen zijn rijp in de nazomer. Je vindt ze overal in de duinen en in het bos. Op en in braamstruiken, die heel snel groeien, zijn veel dieren te vinden. Tussen de bladeren leven allerlei kleine insecten en spinnen. De witte bloemen trekken vlinders Vogelkers Cranberry Duindoorn Cranberry/Grote veenbes/ Vaccinium macrocarpum Cranberry is familie van de bosbessen. De Nederlandse naam is grote veenbes. De struik groeit op Texel op een geheime plaats in beschermd gebied. Op Terschelling en Vlieland groeit veel meer. Daar worden de grote rode bessen geplukt en verwerkt tot streekgerechten die je ook op Texel kunt kopen. Cranberry is een goed medicijn tegen blaasproblemen. Cranberry is een Amerikaanse plant. Ooit is een vat vol cranberries aangespoeld op Terschelling. De jutter die het vat vond dacht dat er wijn in zat. Teleurge- Vlier/Sambucus nigra Vlieren groeien vooral op duinhellingen. Het zijn struiken met donkergroene bladeren en in het late voorjaar witte bloemschermen. In de nazomer worden dat schermen met bessen, die eerst groen, dan rood en daarna zwart zijn. Ze worden wel gegeten door mensen maar vooral door vogels. Spreeuwen en zangvogels eten de struiken soms in korte tijd helemaal kaal. Vogelkers/Prunus serotina Overal in het bos vind je Amerikaanse vogelkers. Een boompje waar in het voorjaar witte trosjes bloesem aan bloeien. De bessen worden mooi donkerrood. Vogels zijn er dol op. Vogelkersbessen worden, hoewel ze niet giftig zijn, niet door mensen gegeten. Amerikaanse vogelkers is ooit in Nederland gezaaid als humusvormer. De boompjes groeiden al snel overal en kregen de naam ‘bospest’. Er is geprobeerd het uit te roeien, zelfs met zwaar gif. Dit is nooit gelukt. Veel bessen die in de Texelse natuurgebieden aan de struiken groeien zijn eetbaar. Jammer genoeg mag je ze niet plukken. Voor bramen is een uitzondering gemaakt. In de Muy en de Bollekamer mag je in september zelfs van de wandelroutes afdwalen opzoek naar de lekkerste exemplaren. Braam en het wordt verwerkt in zuivel producten, zoals kwark. Duindoorns worden vooral gegeten door trekvogels. Er blijven wel eens bessen achter die gaan gisten. Daarbij wordt alcohol gevormd. Vogels die er dan nog van eten kunnen er aardig dronken van worden. Dronken spreeuwen vallen dan soms van hun tak, helemaal van de kaart! en andere insecten aan. Omdat de struiken zo stekelig en dicht zijn, broeden veel vogels in braamstruweel. Het is een veilige plek. Er zijn twee soorten bramen: dauwbraam, die veel lager is en waar blauwe bramen aan komen en bosbraam. Zeekraal /Salicornia europea Zeekraal groeit alleen op plaatsen waar zout water voorkomt, op het wad, in de Slufter, de Mokbaai en op de Hors. De plant heeft zout en zoet water nodig. De planten van de kwelder zijn daaraan aangepast. Ze kunnen water veel beter vasthouden dan andere planten, net als woestijnplanten. Zeekraal ziet eruit als een soort kleine cactus. Het heeft vlezige glanzende stengeldelen. Blaadjes heeft hij niet. De bloemen van zeekraal zijn heel klein en onopvallend, maar in de nazomer wordt de plant helderrood. Zeekraal wordt ook gekweekt en gegeten als groente. Foto’s: Foto Fitis/Sytske en Adriaan Dijksen Zeekraal 19 Advertentie
AdvertentieHeeft u een maandblad, turnpages of e-lesmateriaal? Gebruik Online Touch: studiegids naar een online publicatie converteren.
Herfst 2009 Lees publicatie 16Home